2. Baza wiedzy
  3. Trwają prace nad istotnymi zmianami specustawy przesyłowej
Łukasz Matys · 21.06.2023

Trwają prace nad istotnymi zmianami specustawy przesyłowej

przedsiębiorcy dystrybucyjni nie mogli korzystać z ułatwień przewidzianych specustawą przesyłową. Po nowelizacji ma się to zmienić. Tym samym rozwój sieci energetycznych wysokich napięć ma szansę przyspieszyć.

trwają prace nad kolejną nowelizacją[1] ustawy z 24 lipca 2015 roku o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych (Dz. U. 2022 poz. 273), popularnie nazywanej specustawą przesyłową. Po wejściu w życie wspomnianej nowelizacji będzie można - w oparciu o prostszą i szybszą procedurę budować, przebudować lub remontować także linie dystrybucyjne. Mimo, że prace legislacyjne są dopiero na wstępny etapie (I czytanie) już warto zwrócić uwagę na planowane zmiany. Będą one miały bowiem rewolucyjny wpływ na poprawę funkcjonowania systemu przesyłowego i dystrybucyjnego energii elektrycznej w Polsce.

Cele nowelizacji

Zanim omówimy szczegółowo proponowane przez rząd zmiany w specustawie przesyłowej oraz innych ustawach regulujących procesy budowlane w naszym kraju, warto przyjrzeć się założeniom do projektu ustawy.

Na wstępie trzeba zgodzić się z argumentami podniesionymi w uzasadnieniu do ustawy nowelizującej. W Polsce w ostatnim czasie wzrosło zapotrzebowanie na energię elektryczną. Wiązało i wiąże się to z rozwojem poszczególnych gałęzi gospodarki, wzrostem znaczenia odnawialnych źródeł energii oraz z postępującą elektromobilnością. Za tymi zmianami niestety nie następował znaczący rozwój sieci dystrybucyjnych[2], bez którego stałe i niezawodne dostarczanie energii jest zagrożone.

Od 8 lat funkcjonują natomiast w polskim porządku prawnym przepisy ułatwiające budowę i remonty elektroenergetycznych linii przesyłowych[3]. Specustawa przesyłowa, bo o niej mowa, została wprowadzona z myślą o stworzeniu szybszej ścieżki uzyskania pozwoleń umożliwiających realizację inwestycji związanych ze strategicznymi sieciami przesyłowymi. Do ułatwień przewidzianych w tej ustawie należy zaliczyć przede wszystkim skrócenie terminów załatwiania spraw oraz wyłączenie stosowania, w sprawach sieci przesyłowych, części obowiązujących regulacji prawnych. Istotą specustawy było również wprowadzenie do porządku prawnego decyzji ustalającej lokalizację inwestycji celu publicznego w zakresie sieci przesyłowej. Decyzji łączącej w sobie cechy decyzji lokalizującej inwestycję, decyzji wywłaszczeniowej i decyzji zatwierdzającej podziały nieruchomości.

  1. Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych oraz niektórych innych ustaw - druk 3185. ꜛ
  2. Sieci realizujące rozdział energii elektrycznej na odbiorców. ꜛ
  3. Sieć służąca do przesyłania energii elektrycznej na duże odległości, w której różnica potencjałów pomiędzy przewodami fazowymi jest równa lub większa niż 220 kV. ꜛ

strona 2 / 6

Mając te doświadczenia rząd postanowił o rozszerzeniu stosowania ustawy również do sieci dystrybucyjnych. Jak zostało wskazane w uzasadnieniu do projektu ustawy celowe jest stworzenie możliwości wykorzystania istniejących mechanizmów prawnych, które umożliwią znaczne skrócenie oraz uproszczenie procedur administracyjnych związanych z realizacją inwestycji w sieci dystrybucyjne elektroenergetyczne, które mają szczególne znaczenie dla funkcjonowania krajowego rynku oraz gwarantują pewne i stabilne dostawy do odbiorców[1].


Omawiany projekt nowelizacji ma się przyczynić również do realizacji polityki energetycznej kraju, w szczególności do transformacji energetycznej.

Inwestycja towarzysząca

Jak już zostało powiedziane, ideą przyświecającą nowelizacji jest możliwość zastosowania przepisów specustawy przesyłowej do budowy, przebudowy lub remontu linii o napięciu 110 kV. Przy czym budowa, przebudowa lub remont muszą pozostawać w funkcjonalnym związku z inwestycjami już ujętymi w specustawie (strategicznymi inwestycjami przesyłowymi). W tym celu w projekcie nowelizacji wprowadzono nowy rodzaj inwestycji, a mianowicie „inwestycję towarzyszącą”.


Inwestycja towarzysząca definiowana jest jako:

  1. towarzyszące strategicznej inwestycji w zakresie sieci przesyłowej zadanie inwestycyjne wraz z wykonaniem niezbędnych robót budowlanych, w szczególności budowy lub przebudowy obiektów, urządzeń, sieci i instalacji niezbędnych do budowy, przebudowy, remontu, utrzymania, użytkowania, zmiany sposobu użytkowania, eksploatacji lub rozbiórki linii stanowiących elementy sieci dystrybucyjnej o napięciu równym lub większym niż 110 kV, w szczególności w koordynowaną sieć 110 kV,
  2. zadanie inwestycyjne w zakresie inwestycji polegające na przebudowie lub remoncie istniejących linii elektroenergetycznych stanowiących elementy sieci dystrybucyjnej o napięciu równym lub wyższym niż 110 kV, a także tymczasowych obiektów budowlanych, obiektów sieci gazowej, sieci i przyłączy elektroenergetycznych, wodociągowych, kanalizacyjnych, cieplnych, telekomunikacyjnych i teleinformatycznych oraz infrastruktury drogowej lub kolejowej oraz ogólnodostępnych stacji ładowania w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych, pozostających w funkcjonalnym związku ze strategiczną inwestycją w zakresie sieci przesyłowe.
  1. Uzasadnienie do rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych oraz niektórych innych ustaw - druk 3185. ꜛ

strona 3 / 6

Jak zatem widać inwestycja towarzysząca może polegać zarówno na budowie nowej linii dystrybucyjnej, jak również na przebudowie lub remoncie już istniejącej. Tym samym przedsiębiorcy dystrybucyjni dostaną do ręki narzędzie ułatwiające modernizację i rozwój ich sieci elektroenergetycznych.

Większość pozostałych zmian w specustawie przesyłowej ma na celu przede wszystkim umożliwienie stosowania jej przepisów do inwestycji towarzyszących. Są to w większości zmiany redakcyjne i doprecyzowujące.

Ważne jest natomiast, że to Rada Ministrów ma określać, w drodze rozporządzenia, wykaz inwestycji towarzyszących polegających na przebudowie lub remoncie istniejących linii elektroenergetycznych stanowiących elementy sieci dystrybucyjnej. Należy w tym miejscu stwierdzić, że lista takich inwestycji będzie mogła być zmieniana w sposób bardzo elastyczny. W przeciwieństwie do listy strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych oraz inwestycji towarzyszących polegających na budowie linii, która stanowi załącznik do specustawy. Wobec czego każdorazowa zmiana tego wykazu wymaga zachowania procedury przewidzianej dla zmiany ustawy. Co jest niestety czasochłonne.

Brak ograniczenia czasowego

Nowelizacja przewiduje również usunięcie art. 35 ust. 2 specustawy przesyłowej. Przepis ten przewidywał możliwość stosowania wielu przepisów specustawy tylko do końca 2030 roku. Po uchwaleniu nowelizacji ograniczenie to zostanie zniesione i stosowanie specustawy będzie nieograniczone w czasie.

Po raz kolejny należy zgodzić się z projektodawcą. Jak słusznie wskazano w uzasadnieniu do projektu ustawy uchylenie tego przepisu jest konieczne, mając na uwadze rozbudowanie listy inwestycji mogących skorzystać z udogodnień w zakresie procesu inwestycyjnego. Ponadto (…) brak jest uzasadnienia dla czasowego ograniczenia możliwości stosowania przepisów wskazanej ustawy, w szczególności w kontekście wyzwań związanych z transformacją energetyczną oraz zwiększającym się obciążeniem sieci przesyłowej elektroenergetycznej oraz sieci dystrybucyjnych w związku z dynamicznym wzrostem przyłączeń odnawialnych źródeł energii[1].

Zmieni się nie tylko specustawa przesyłowa

Omawiana nowelizacja przewiduje równie zmiany w innych ustawach, stosowanych w procesie inwestycyjnym związanym z budową, przebudową i remontami linii elektroenergetycznych. Komentując nowelizacje specustawy warto również im poświęcić kilka słów. Są to bowiem często zmiany istotne i mogące wpłynąć na przyszłe zamierzenia inwestycyjne, w szczególności na czas ich realizacji.

  1. Uzasadnienie do rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych oraz niektórych innych ustaw - druk 3185. ꜛ

strona 4 / 6

Prawo budowlane

Nowelizacja w zakresie prawa budowlanego zakłada możliwość stosowania art. 49 Kodeksu postępowania administracyjnego (KPA, mówi on o zawiadamianiu stron o decyzjach i innych czynnościach organu administracji publicznej w formie publicznego obwieszczenia) przy budowie obiektów liniowych, m. in. linii elektroenergetycznych, gdy stan prawny nieruchomości jest nieustalony.

Do tej pory stosowanie art. 49 KPA było możliwe jedynie w odniesieniu do postępowań dotyczących obiektów liniowych, gdy liczba stron w postępowaniu przekracza 20.

Po nowelizacji rozbiórka budynków i budowli o wysokości poniżej 8 m, jeżeli ich odległość od granicy działki jest nie mniejsza niż połowa wysokości oraz linii elektroenergetycznej o napięciu wyższym niż 1 kV, a niższym niż 110 kV będzie poprzedzona zgłoszeniem prac, a nie pozwoleniem na rozbiórkę, jak to ma miejsce obecnie.

Nowelizacja przewiduje również, że pozwolenie na budowę nie będzie wymagane dla budowy fundamentu słupowego dla telekomunikacyjnych linii kablowych oraz linii elektroenergetycznych. W tym wypadku konieczne będzie również zgłoszenie.

Jak zatem widać projekt nowelizacji przewiduje dalsze zliberalizowanie przepisów prawa budowlanego, a co za tym idzie mniej obowiązków po stronie inwestora. Według szacunków rządowych natomiast często 80% czasu realizacji inwestycji przeznaczone jest na pozyskanie stosownej dokumentacji i otrzymanie zgód administracyjnych. Dlatego też każde odformalizowanie należy przyjmować pozytywnie.

Gospodarka nieruchomościami

Ustawa nowelizująca specustawę przesyłową przewiduje również wprowadzenie zmian do ustawy z 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. 2023 r. poz. 344). Zmienione mają zostać przepisy tej ustawy dotyczące procedury wywłaszczeniowej, prowadzenia rokowań w celu uzyskania zgody na przeprowadzenie prac na nieruchomości czy wszczęcia postępowania w sprawach o ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości.

Nowelizacja zakłada m. in., że rokowania poprzedzające złożenie wniosku o ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości mają trwać maksymalnie 2 miesiące.

Rozszerzono również obowiązki właściciela wynikające z ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości. Obecnie właściciel ma obowiązek udostępnić nieruchomość w celu remontu lub usuwania awarii ciągów, przewodów i urządzeń. Po wejściu w życie nowelizacji będzie miał taki obowiązek również w odniesieniu do ich przebudowy.

strona 5 / 6

Co ciekawe na etapie prac rządowych przewidywano dodanie zapisów umożliwiających prowadzenie rokowań w formie dokumentowej, a więc również w drodze wiadomości mailowych, SMS-ów, rozmów na różnego rodzaju komunikatorach. Ostatecznie przepisy te nie znalazły się w przesłanym do Sejmu projekcie. Co przy rozwoju współczesnych środków komunikacji trzeba ocenić krytycznie. Nadal więc prowadzenie rokowań musi być wykazywane dokumentami.

Na koniec warto odnotować, że zmianie mają ulec też przepisy ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz tzw. ustawy „ocenowej”, czyli ustawy z 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2022 r. poz. 1029). W tym ostatnim wypadku zmiany mają na celu uzupełnienie ustawy o inwestycję towarzyszącą, w rozumieniu specustawy przesyłowej. Jak zatem widać do inwestycji towarzyszącej będą miały zastosowanie przepisy ustawy „ocenowej”.

Podsumowanie

Od lat wskazuje się na konieczność rozwoju i modernizacji linii dystrybucyjnych na terenie naszego kraju[1]. Bez tych działań nie będzie możliwe m. in. dokonanie transformacji energetycznej polegającej na odejściu od energetyki opartej na węglu na rzecz odnawialnych źródeł energii. Tymczasem taka zmiana jest konieczna i przewidywana[2]. Rozbudowa sektora energii odnawialnej ma natomiast nie tylko wpłynąć na zmiany klimatyczne, ale też służyć poprawie konkurencyjności polskiej gospodarki.

  1. Małgorzata Kaliszewska „Rozwój czy niedorozwój sieci energetycznych w Polsce” – serwis internetowy rp.pl ꜛ
  2. Polityka Energetyczna Polski do 2040 roku - cel szczegółowy 2 część B. ꜛ

strona 6 / 6

Na zakończenie można wskazać również mniej korzystne aspekty wprowadzenia omawianej nowelizacji. Jak zostało to wskazane wyżej, specustawa wprowadza „szybką ścieżkę” lokalizacji i budowy linii elektroenergetycznych. Dzięki tym regulacjom przedsiębiorca przesyłowy i przedsiębiorcy dystrybucyjni mogą w prostszej procedurze realizować swoje zadania strategiczne. Z drugiej strony jednak wprowadzenie możliwości stosowania - bądź co bądź rozwiązań nadzwyczajnych - do szerszego katalogu spraw, spowoduje całkowite odejście od dotychczasowego modelu realizowania inwestycji. Może to de facto pozbawić lokalne społeczności wpływu na lokalizację linii elektroenergetycznych, a władze gmin - na kształtowanie zagospodarowania przestrzennego. Dotychczas bowiem w ramach procedury uchwalania Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego odbywały się dyskusje publiczne z udziałem władz gminnych, mieszkańców i przedstawicieli inwestora. Było to forum, na którym mieszkańcy mogli wyrażać swoje oczekiwania i przedstawiać swój punkt widzenia odnośnie przebiegu planowanej inwestycji. Pominięcie debaty publicznej w toku lokalizowania inwestycji - z punktu widzenia mieszkańców i władz gminy nie zawsze jest dobrym rozwiązaniem. Pozbawia bowiem inwestora możliwości poznania nastawienia do realizowanego projektu. Mieszkańcy zaś mogą mieć poczucie, że inwestycja lokalizowana jest w sposób niezależny od nich. Często zatem budowa linii wyłącznie w oparciu o specustawę przesyłową może rodzić konflikty na linii inwestor - mieszkańcy, gdyż strony nie będą miały pola, na którym będzie można wyjaśniać wątpliwości lub uwzględniać - często słuszne - postulaty mieszkańców. Dlatego też inwestorzy dobrymi praktykami będą musieli zastąpić te braki ustawowe.

Trzeba również zasygnalizować, że za wprowadzeniem nowelizacji specustawy przesyłowej powinny pójść zmiany w administracji. Przede wszystkim potencjalnie zwiększy się liczba wniosków o wydanie decyzji lokalizacyjnych składanych przez inwestorów przesyłowych. Bez wzmocnienia kadr w urzędach może to doprowadzić do efektu odwrotnego niż zamierzony. Organy administracji (głównie wojewodowie) i podległe im urzędy będą przeciążone pracą, co może przełożyć się na terminowość wydawania decyzji albo też na ich jakość.

Podsumowując trzeba powtórzyć, że do tej pory przedsiębiorcy dystrybucyjni nie mogli korzystać z ułatwień przewidzianych specustawą przesyłową. Po nowelizacji ma się to zmienić. Tym samym rozwój sieci energetycznych ma przyśpieszyć. Dlatego też omawianą nowelizację, mimo pewnych zastrzeżeń, należy ocenić jako krok we właściwą stronę.

poprzednia
strona następna
strona
przejdź do góry strony ↑

nawigacja

odnośniki